Við stöndum með íslensku atvinnulífi

Í aðgerðarpakka ríkisstjórnarinnar, „Viðspyrna fyrir Ísland“, sem kynntur var 21. mars sl. var meðal annars að finna úrræði sem miðar að því að bankar veiti viðbótarlán með ríkisábyrgð til fyrirtækja sem hafa orðið fyrir verulegu og ófyrirséðu tekjutapi vegna heimsfaraldurs kórónuveiru (Covid-19). Í kjölfarið voru sett lög þar sem fjármála- og efnahagsráðherra var veitt heimild til að veita ríkisábyrgð að hluta á viðbótarlánum sem bankar myndu veita vegna COVID-19 að uppfylltum skilyrðum á grundvelli fjáraukalaga fyrir 2020, sbr. fjáraukalög nr. 26/2020 og bráðabirgðaákvæði í lögum um ríkisábyrgðir, sbr. breytingar á lögum nr. 25/2020.

Þann 17. apríl 2020 undirrituðu fjármála- og efnahagsráðuneytið og Seðlabanki Íslands samning um framkvæmd við veitingu ábyrgða gagnvart bönkum vegna viðbótarlána til þeirra fyrirtækja sem hafa orðið fyrir áhrifum heimsfaraldursins. Samningurinn kveður á um að Seðlabanki Íslands annist framkvæmdina gagnvart bönkunum.

Samingurinn í heild sinni

Já, Arion banki og Seðlabankinn undirrituðu á dögunum samning um veitingu ábyrgða vegna viðbótarlána. Fyrirtækjum sem telja þetta úrræði henta sínum aðstæðum geta sett sig í samband við bankann.

Heildarábyrgð ríkissjóðs gagnvart bönkunum vegna viðbótarlána getur að hámarki orðið 50 milljarðar króna og ábyrgð ríkissjóðs getur numið allt að 70% af höfuðstól láns. Heildarumfang lánveitinganna getur því orðið ríflega 71 milljarður króna.

Heildarábyrgð ríkissjóð gagnvart Arion banka vegna viðbótarlána bankans til fyrirtækja verður að hámarki 10 ma.kr. Heildarlánsfjárhæðin getur því numið ríflega 14 ma.kr.

Miðað við það sem fram kemur í samkomulagi fjármála- og efnahagsráðuneytisins og Seðlabanka Íslands þarf fyrirtæki að uppfylla fjölmörg skilyrði þannig að banki geti veitt því viðbótarlán með ábyrgð ríkissjóðs að hluta. Helstu skilyrði sem fyrirtæki þurfa að uppfylla eru eftirfarandi:

a) Ábyrgðir taka eingöngu til lána til fyrirtækja í lausafjárþörf sem verða fyrir verulegu og ófyrirséðu tekjutapi árið 2020.
b) Tekjutap fyrirtækis er ófyrirséð og nemur að lágmarki 40% og unnt er með rökstuddum hætti að rekja það beint eða óbeint til COVID-19.
c) Viðbótarlánveiting takmarkast við fyrirtæki þar sem launakostnaður var a.m.k. 25% af heildarútgjöldum undangengins árs. Liggi endanlegur og samþykktur ársreikningur vegna ársins 2019 ekki fyrir er banka heimilt að styðjast við ársreikning 2018 eða önnur þau gögn sem tiltæk eru, og sem eru fullnægjandi til slíks mats.
d) Viðbótarlánveiting skal teljast mikilvæg forsenda þess að fyrirtækið geti viðhaldið rekstrarhæfi sínu þrátt fyrir tímabundið tekjutap.
e) Ábyrgð vegna viðbótarláns verður ekki veitt ef fyrirtækið sem um ræðir var í fjárhagserfiðleikum 31. desember 2019. Fyrirtæki telst hafa verið í fjárhagserfiðleikum á þeim tímapunkti ef a.m.k. eitt af eftirfarandi skilyrðum er uppfyllt:

i. Um er að ræða félag með takmarkaðri ábyrgð og bókfært eigið fé þess, samkvæmt viðurkenndum reikningsskilaaðferðum, er orðið lægra en nemur helmingi innborgaðs hlutafjár að meðtöldum yfirverðsreikningi.
ii. Um er að ræða félag þar sem a.m.k. einn aðili ber ótakmarkaða ábyrgð á skuldum félagsins og bókfært eigið fé þess, samkvæmt viðurkenndum reikningsskilaaðferðum, er orðið lægra en nemur helmingi innborgaðs hlutafjár að meðtöldum yfirverðsreikningi.
iii. Um er að ræða fyrirtæki sem sætir gjaldþrotameðferð eða uppfyllir skilyrði um að vera tekið til gjaldþrotameðferðar að beiðni kröfuhafa.
iv. Um er að ræða fyrirtæki sem hefur fengið björgunaraðstoð í skilningi leiðbeinandi reglna Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) um björgun og endurskipulagningu fyrirtækja, og hefur enn ekki endurgreitt lánið eða aflétt ábyrgðinni eða hefur fengið aðstoð til endurskipulagningar og er því enn bundið af samþykktri áætlun um endurskipulagningu.
v. Eftirtalin skilyrði hafa átt við síðustu tvö reikningsár:

1. hlutfall milli bókfærðra skulda fyrirtækisins og eigin fjár hefur verið hærra en 7,5 og

2. hagnaður fyrir afskriftir og vexti (EBITDA) nemur lægri fjárhæð en nettófjármagnskostnaður ársins.

Skilyrði (i) og (ii) eiga ekki við um fyrirtæki sem er lítið eða meðalstórt samkvæmt lögum um ársreikninga nr. 3/2006 hafi starfsemi þess staðið yfir í þrjú ár eða skemur. Skilyrði (v) á ekki við um fyrirtæki sem er lítið eða meðalstórt samkvæmt lögum um ársreikninga nr. 3/2006.

Áður en heimilt er að veita viðbótarlán þarf banki að hafa gripið til þeirra úrræða sem standa fyrirtæki til boða til að leysa lausafjárvanda þess, meðal annars samkvæmt útlánareglum bankans, og fyrir liggur að fyrirtækið uppfyllir ekki skilyrði sem alla jafna eru sett fyrir frekari lánveitingum af hálfu bankans samkvæmt útlánareglum.

Bankinn þarf að telja líklegt að fyrirtækið geti orðið rekstrarhæft þegar dregur úr áhrifum COVID-19. Gera má ráð fyrir að bankinn þurfi að afla ýmissa gagna frá fyrirtæki áður en ákvörðun er tekin um veitingu viðbótarláns.

Þá er viðkomandi lánsumsókn ekki gjaldgeng inn í það úrræði sem hér um ræðir.

Fyrirtæki skal staðfesta í lánssamningi að tilgangur lánsins sé að greiða almennan rekstrarkostnað fyrirtækisins og að óheimilt sé að nota viðbótarlánveitinguna til að endurfjármagna eldri lán eða nota í annan en almennan rekstrarkostnað fyrirtækisins. Til almenns rekstrarkostnaðar teljast t.a.m. laun og launatengd gjöld, rekstraraðföng, húsaleiga og gjaldfært viðhald.

Í samningi fjármála- og efnahagsráðuneytisins við Seðlabankann er kveðið á um að hámark á viðbótarláni til einstakra lántaka geti numið tvöföldum árslaunakostnaði viðkomandi fyrirtækis á næstliðnu ári, en að hámarki getur viðbótarlánið numið 1,2 milljörðum króna. Ef endanlegur og samþykktur ársreikningur vegna 2019 liggur ekki fyrir er bönkum heimilt að styðjast við ársreikning 2018 og önnur þau gögn sem tiltæk eru til að leggja fullnægjandi mat á launakostnað að mati banka. Ef fyrirtæki er nýstofnað má horfa til áætlaðs launakostnaðar næstu tveggja ára.

Lánakjör eru í höndum hvers banka fyrir sig. Sama gildir um skilyrði lánveitingar umfram það sem kveðið er á um í samningi fjármála- og efnahagsráðherra og Seðlabanka Íslands. Í þeim samningi er þess getið að lánakjörin skuli bera þess merki að bankinn beri einungis hluta áhættu við veitingu lánsins.

Viðbótarlán með ábyrgð ríkisins skulu veitt á árinu 2020. Ábyrgð ríkissjóðs fellur niður eftir 30 mánuði frá veitingu lánsins.

Já, bankanum ber að standa ríkissjóði skil á áhættuálagi vegna þess hluta höfuðstóls hvers viðbótarláns sem nýtur ábyrgðar. Álagið reiknast á ársgrunni og nemur 0,1% hjá litlum og meðalstórum fyrirtækjum en 0,3% hjá stórum fyrirtækjum.

Nei, samkvæmt samningi fjármála- og efnahagsráðuneytisins við Seðlabankann skal fyrirtæki staðfesta í samningi við bankann, eftir atvikum með yfirlýsingu endurskoðanda þegar hægt er að afla slíkrar yfirlýsingar, að frá 1. mars 2020 hafi ekki verið greiddur út arður, óumsamdir kaupaukar, keyptir eigin hlutir eða veitt eða greidd lán til eigenda eða nákominna aðila, greidd greiðsla á víkjandi láni fyrir gjalddaga, eða greiddar neinar greiðslur til eigenda eða nákominna aðila sem ekki eru nauðsynlegar til að viðhalda rekstri og rekstrarhæfi félagsins. Jafnframt skal fyrirtæki skuldbinda sig til að svo verði ekki meðan ábyrgðar ríkissjóðs nýtur við.

Nei. Í þeim samningi sem fjármála- og efnahagsráðuneytið og Seðlabanki Íslands hafa staðfest er gert ráð fyrir því að birtar verði opinberlega upplýsingar um lántaka sem njóta ábyrgðar innan 12 mánaða frá því lán með ábyrgð er veitt. Því má gera ráð fyrir því að fjallað verði opinberlag um viðbótarlán sem veitt eru að hluta til með ábyrgð ríkissjóðs.