Úrræðin eru tvö.

• Sótt er um úrræði fyrstu íbúðar á skattur.is ef minna en 12 mánuðir eru frá kaupsamningi fyrstu íbúðar. Úrræðið nær yfir tíu ára samfellt tímabil að vali umsækjanda sbr. lög nr. 111/2016. 
•     NÝTT! frá 2023 gildir úrræði fyrstu íbúðar einnig um þá sem hafa ekki átt íbúð síðastliðin 5 ár, nánar í sérreglum.
•     NÝTT! frá 2023 er heimilt að nýta tilgreinda séreign skattfrjálst í úrræði fyrstu íbúðar, auk viðbótariðgjalda, nánar í sérreglum.
• Sótt er um almenna úrræðið á leidretting.is ef ekki er um fyrstu íbúðakaup að ræða eða ef meira en tólf mánuðir eru frá kaupsamningi fyrstu íbúðar. Úrræðið nær yfir níu ára tímabil frá 1. júlí 2014 til 30. júní 2023 sbr. lög nr. 129/1997. Ríkisstjórnin hefur gefið út viljayfirlýsingu um að framlengja úrræðinu til 31. desember 2024. Gildir eingöngu um viðbótariðgjöld. 

 Leiðir beggja úrræða eru tvær:

• Húsnæðissparnaður - uppsöfnuð eingreiðsla iðgjalda frá 1. júlí 2014 vegna þeirra launatímabila sem þú varst ekki íbúðaeigandi. Sá sem hefur verið íbúðaeigandi óslitið frá 1. júlí 2014 getur ekki sótt um húsnæðissparnað.
• Regluleg ráðstöfun inn á lán - framtíðariðgjöld launatímabila frá því að sótt er um ráðstöfun þar til tímabili úrræðis lýkur. Sá tími sem líður frá íbúðakaupum og þar til sótt er um nýtist ekki.

Aðgreining úrræðanna felst í sérreglum úrræðanna. Spurt og svarað á við um bæði úrræðin nema annað sé tekið fram.

Ákveðnar takmarkanir gilda um viðbótarsparnað en EKKI tilgreinda séreign:

• Framlag launþega er skilyrði, framlag launagreiðanda er ekki fullnægjandi eitt og sér.
• Lágmarksiðgjald launþega er 2% eða að lágmarki jafnhátt viðbótariðgjaldi launagreiðanda.
• Hámarksiðgjald launþega er 4% og hámarksiðgjald launagreiðanda er 2%.

Gildir bæði um viðbótarsparnað OG tilgreinda séreign:

• Gildir eingöngu um iðgjöld, ekki um ávöxtun.
• Veljir þú takmarkaða nýtingu, veitirðu sjóðnum heimild til að ráðstafa skráðri fjárhæð. En veljirðu fulla nýtingu veitirðu sjóðnum heimild til að ráðstafa öllu framlagi þínu og launagreiðanda þíns sem greitt er í viðbótarsparnað á tímabilinu a.t.t.t. takmarkana laganna.
• Greiðsla er ekki framkvæmanleg fyrr en launagreiðandi hefur gert skil á iðgjöldum til vörsluaðila. 
• Hafir þú flutt viðbótarsparnað milli sjóða, sem safnaðist upp að hluta eða öllu leyti fyrir 01.07.2014 er ekki hægt að nýta hann sem húsnæðissparnað.

Fleira getur haft áhrif, sjá svar við spurningunni: Gæti ég þurft að gera einhverjar breytingar á umsókn?

 Ástæða höfnunar kemur fram í tölvupósti frá RSK og undir samskiptaflipa á skattur.is vegna úrræðis fyrstu íbúðar og á leidretting.is vegna almenna úrræðisins.

 Ráðlegt er að gera raunhæfar væntingar um fjárhæð og útgreiðslutíma. Sumir fá minna en vonast er til vegna ofangreindra takmarkana. Raunhæfara er að húsnæðissparnaður nýtist sem afsalsgreiðsla fremur en fyrsta útborgun.

Smelltu hér til að skoða töflu með þeim sérreglum sem aðgreina almenna úrræðið frá úrræði fyrstu íbúðar.

Þú getur nýtt þér „úrræði fyrstu íbúðar“ þó þú sért ekki lengur eigandi að þinni fyrstu íbúð, ef þú uppfyllir eftirfarandi skilyrði:

• Ef þú hefur ekki átt íbúð síðastliðin 5 ár fyrir umsókn.
• Ef tekjuskattstofn þinn + heildarfjármagnstekjur eru 11.125.045 kr. eða lægri.
• Ef maki/samskattaður aðili, ef við á, uppfyllir ofangreind skilyrði einnig.x

Þeir sem falla undir „úrræði fyrstu íbúðar“ geta nýtt tilgreinda séreign skattfrjálst, auk viðbótarsparnaðar. Nýting tilgreindrar séreignar er ekki háð því skilyrði að rétthafi greiði viðbótariðgjöld. Greiði rétthafi viðbótariðgjöld skulu þau, að meðtöldu mótframlagi frá launagreiðanda, þó fullnýtt áður en tilgreind séreign er nýtt í þessu skyni. Tilgreindri séreign skal ekki ráðstafað inn á lán fyrr en fyrir liggur að loknu almanaksári að hvaða marki hámarksfjárhæð skv. 1. mgr. 4. gr. laga nr. 111/2016 hefur verið nýtt með greiðslu viðbótar-iðgjalds. Ráðstöfun tilgreindrar séreignar inn á lán skal að jafnaði vera í formi eingreiðslu. Nýta má iðgjöld vegna tilgreindrar séreignar sem greidd eru vegna starfa frá og með 1. janúar 2023.

Þeir sem eru í „almenna úrræðinu“ hafa ekki heimild til nýtingar tilgreindrar séreignar. Aðeins þeir sem falla undir „úrræði fyrstu íbúðar“ hafa heimild til nýtingar tilgreindrar séreignar - bæði þeir sem hafa aldrei átt íbúð og þeir sem falla undir 5 ára regluna.

Það er orðið of seint að nýta úrræði fyrstu íbúðar ef liðnir eru meira en 12 mánuðir frá því að kaupsamningur var gerður. En hvort sem þú ert eigandi þinnar fyrstu íbúðar eða annarra íbúða þá gætirðu mögulega nýtt almenna úrræðið.

• Þú getur ekki sótt um húsnæðissparnað hafir þú verið íbúðaeigandi allt tímabilið frá 01.07.2014 og til dagsins í dag.
• Þú getur hins vegar sótt um húsnæðissparnað sem er í raun uppsöfnuð eingreiðsla til íbúðakaupa, hafir þú ekki verið íbúðaeigandi eða verið íbúðaeigandi hluta af tímabilinu. Skattfrelsið gildir um uppsöfnuð viðbótariðgjöld (hámark 4%+2% en ekki ávöxtun) þeirra launatímabila sem þú varst ekki íbúðaeigandi, frá 01.07.2014 eða síðar og til kaupdags íbúðar.
• Þú getur sótt um reglulegar greiðslur inn á lán. Umsóknin gildir ekki aftur í tímann heldur gildir skattfrelsið eingöngu um framtíðariðgjöld (hámark 4%+2%, ekki ávöxtun) launatímabila frá því að þú sækir um hjá RSK þar til úrræði lýkur þann 30.06.2023.

Ef þú varst með virka umsókn í almenna úrræðinu til 30. júní 2021:

• Umsókn gilti óslitið frá 1. júlí 2021 ef þú sóttir um framlengingu 30. september 2021 eða fyrr, en ef þú gerðir ekkert þá féll umsókn úr gildi.
• Umsókn gildir á ný frá umsóknarmánuði ef þú sækir um 1. október 2021 eða síðar.

Ef þú varst ekki með virka umsókn til 30. júní 2021:

• Það er enn hægt að sækja um almenna úrræðið, umsókn um ráðstöfun inn á lán gildir þá bara frá umsóknarmánuði til 30.06.2023. Svo er líka hægt að sækja um húsnæðissparnað í eingreiðslu hafir þú ekki verið íbúðaeigandi einhvern hluta tímabilsins frá 1. júlí 2014 en á sama tíma greitt í viðbótarsparnað.

• Krónutölulega séð nýtist skattfrelsið best ef umsækjandi nær að fullnýta hámarksheimild hvers árs fyrir sig. Sumir ná betri heildarnýtingu krónutölulega séð ef „húsnæðissparnaður" væri ekki nýttur eða nýttur í styttri tíma en „reglulegar greiðslur inn á lán" nýttar til lengri tíma. Því fyrr sem byrjað er að leggja fyrir í viðbótarsparnað því meiri húsnæðissparnað hefur umsækjandi möguleika á að nýta þegar þar að kemur og því fyrr sem sótt er um ráðstöfun inn á lán, því fleiri launatímabil nýtast.
• Einstaklingur með 695.000 kr. og samskattaðir aðilar með samtals 1.042.000 kr. í mánaðarlaun ná að fullnýta skattfrelsið ár hvert með 4%+2% iðgjaldi en heimild til ráðstöfunar inn á lán færist ekki á milli ára.
• Þeir sem eru með lægri mánaðarlaun og lægra framlag í viðbótarsparnað en í dæminu hér á undan eiga því ekki möguleika á nýta heimild ársins að fullu.
• Raunin er hins vegar sú þar sem útborgun/afsalsgreiðsla er oft flöskuháls við íbúðakaup þá sækja margir um „húsnæðissparnað" jafnvel þó hámarksheimild hvers árs nýtist þeim ekki að fullu ( t.d. vegna lágra launa, lágs starfshlutfalls eða af því að framlag launþega er 2% en ekki 4%).
• Allt er þetta hins vegar háð aðstæðum og val hvers umsækjanda fyrir sig og hvaða leið sem farin er, þá er ágætt að átta sig á kostunum í stöðunni og taka meðvitaða ákvörðun, svo að ekkert komi á óvart síðar.
• Einstaklingur í almenna úrræðinu mun á endanum eiga 4,5 milljónum kr. meira í íbúð sinni m.v. fulla nýtingu og framlengingu en samskattaðir aðilar samtals 6.750.000 kr. Einstaklingur í úrræði fyrstu íbúðar mun á tíu árum eignast 5 milljónum kr. meira í íbúð sinni m.v. fulla nýtingu.

Vakin er athygli á að heildarferlið krefst samvinnu nokkurra aðila þ.e. umsækjanda, RSK og vörsluaðila viðbótarsparnaðar/tilgreindrar séreignar. Einnig lánveitanda þegar um er að ræða reglulegar greiðslur inn á lán.

Í heild má gera ráð fyrir að frá því að umsókn er móttekin af RSK og þar til RSK hefur staðfest eða hafnað umsókn við umsækjanda í tölvupósti, vörsluaðila og lánveitanda geti liðið einhverjar vikur. 

Staðfesting RSK, sem er forsenda fyrir því að vörsluaðili/lánveitandi geti framkvæmt greiðslu, berst umsækjendum almennt áður en hún berst í kerfi lánveitenda/vörsluaðila. Auk þess þarf greiðslugluggi lána að vera opinn og launagreiðandi að vera búinn að greiða iðgjöld. Það er í raun eðlilegt að nokkrir dagar, jafnvel allt að vika líði frá því að umsækjanda berst staðfesting þar til vörsluaðili getur framkvæmt greiðslu úr sjóðnum.

Þar sem heildarferlið tekur dágóðan tíma er raunhæfara að húsnæðissparnaður nýtist til fyrstu útborgana. Afsalsgreiðsla gæti verið raunhæfari kostur.

• Undir samskiptaflipa á skattur.is (fyrsta íbúð) eða á leidretting.is (almenna úrræðið) má fylgjast með stöðu umsóknar og nýtingu. Þar má einnig finna kvittun/staðfestingu á að umsókn hafi verið send, ásamt skilaboðum/athugasemdum umsækjanda og RSK.
• Í netbanka sést greiðslusaga lána.
• Í Arion appi sést hvort greiðslur eru virkar og hve mikið hefur verið greitt.
• Á lífeyrisyfirlitum á arionbanki.is/minarsidur sjást allar útgreiðslur og hreyfingar.

Já, það er á þína ábyrgð að tryggja RSK réttar upplýsingar á hverjum tíma og bregðast við athugasemdum RSK, ef við á. Ef þú ert í vafa, þá  ráðleggjum við þér að yfirfara þínar upplýsingar á skattur.is vegna úrræðis fyrstu íbúðar og á leidretting.is vegna almenna úrræðisins áður en þú leitar upplýsinga hjá sjóðnum eða RSK.

• Nýr launagreiðandi. Ef þú skiptir um vinnu, þarftu að tilkynna vörsluaðila/sjóði um nýjan launagreiðanda í Arion appinu eða á Mínum síðum sjóðsins. Þá mun sjóðurinn senda lífeyrissamninginn á nýja launagreiðandann og þá getur launagreiðandinn hafið greiðslur í viðbótarsparnað/tilgreinda séreign. í þessu tilfelli þarftu ekki að uppfæra umsókn þína á skatturinn.is eða á leidretting.is
• Nafn sjóðs/vörsluaðila. Ef þú greiðir viðbótarsparnað nú í annan sjóð en áður þarftu að skrá nýja nafnið í umsóknina. Nafnið ætti að sjást á launaseðli/samningi/lífeyrisyfirliti/Arion appi.
• Nafn sjóðs/vörsluaðila. Sjóðurinn sem þú sóttir um í er ekki með viðbótarsparnað eða tilgreinda séreign heldur bundna eða frjálsa séreign skyldusparnaðar. Eigir þú viðbótarsparnað í öðrum sjóði, þá skráir þú nafn þess sjóðs í umsóknina. 
• Lánanúmer. Við endurfjármögnun/sölu/kaup þarf að breyta lánanúmeri og senda afrit af lánasamningi. Sést í netbanka, Arion appi og á lánaskjölum. Hafi lán ekki verið skráð á skattframtali bætir umsækjandi númeri við lánalista umsóknar.
• Endurnýjun umsóknar. Þegar almenna úrræðinu hefur verið framlengt þá hafa notendur fengið tölvupóst frá RSK og verið boðið að framlengja reglulegum greiðslum inn á lán. Notandi þarf þá að fara inn á leidretting.is og staðfesta hvort hann vilji nýta sér framlenginguna.
• Heimild ársins fullnýtt: Reglulegar greiðslur inn á lán munu hefjast aftur á nýju almanaksári, að öðru óbreyttu. Algengt er að fyrsta greiðsla ársins berist ekki inn á lán fyrr en í mars þar sem launagreiðandi hefur frest út febrúar til að greiða iðgjöld janúarmánaðar. 
• Reikningsnúmer þitt. Á eingöngu við vegna húsnæðissparnaðar. 
• Skráningarnúmer íbúðar/fastanúmer nýbyggingar. Sést í íbúðaskrá þjóðskrár á skra.is og á kaupsamningi.
• Hjúskaparstaða. Skrá þarf breytta hjúskaparstöðu, ef við á. Hefur m.a. áhrif á samsköttun. Vanti nafn samskattaðs einstaklings skal bæta því við.
  

Því fyrr sem þú byrjar að greiða í viðbótarsparnað (frá 01.07.2014) og/eða tilgreinda séreign (frá 01.01.2023) því hærri húsnæðissparnað áttu kost á að nýta þér þegar kemur að íbúðakaupum. Vegna skattfrelsis og mótframlags launagreiðanda er þetta ein hagkvæmasta leiðin til íbúðarsparnaðar og til þess að greiða lán hraðar niður. Þú þarft að tilkynna vörsluaðila um nýjan launagreiðanda ef þú skiptir um vinnu. Annars hættir sparnaður að safnast upp. Þú getur gert samning og tilkynnt um nýjan launagreiðanda í Arion appinu og/eða á Mínum síðum.

NÝTT! frá 2023 er heimilt að nýta tilgreinda séreign skattfrjálst í úrræði fyrstu íbúðar, sjá nánari skilyrði í sérreglum úrræðanna. Nánar um tilgreinda séreign hér.

Séreignarsparnaður er samheiti yfir viðbótarsparnað/viðbótarlífeyrissparnað, tilgreinda séreign, bundna séreign og frjálsa séreign vegna skyldusparnaðar. Einnig erfðaséreign.

• Almenna úrræðið: eingöngu má nýta viðbótarsparnað.
• Úrræði fyrstu íbúðar: nýta má bæði viðbótarsparnað og tilgreinda séreign.